Zakład Chemii Leków

Profil naukowy
- O zakładzie
- Pracownicy
Zakład Chemii Leków (ZChL) zajmuje się poszukiwaniem nowych substancji biologicznie czynnych, działających na ośrodkowy układ nerwowy – potencjalnych leków, szczególnie w zakresie chorób psychicznych i neurodegeneracyjnych. Główną tematykę badawczą stanowią ligandy receptorów metabotropowych sprzężonych z białkiem G (GPCR), przede wszystkim receptory monoaminergiczne (np.: serotoninowe, dopaminowe), jak również glutamatergiczne (mGlu).
Prowadzone badania obejmują projektowanie, syntezę, wstępne badania aktywności biologicznej in vitro nowych związków chemicznych, modelowanie oddziaływań w miejscu wiążącym danego białka receptorowego oraz analizę ilościowych zależności struktura-aktywność biologiczna (QSAR). Ze względu na interdyscyplinarny charakter, prace badawcze koncentrują się na koordynacji zadań modelowania molekularnego i syntezy organicznej z oceną powinowactwa i aktywności wewnętrznej nowych związków.
Zespół modelowania molekularnego zajmuje się rozwijaniem i stosowaniem metod obliczeniowych do wspomagania procesu projektowania związków o pożądanej aktywności biologicznej oraz optymalizacji ich struktury pod względem biodostępności. Związki wiodące (lead compounds) będące punktem wyjścia dla syntezy nowych pochodnych są identyfikowane w procedurze przesiewowego wirtualnego screeningu komercyjnych bibliotek jak również projektowane de novo na podstawie dostępnej wiedzy. Aktywność biologiczna związków oceniana jest w testach in vitro: wypierania specyficznego radoliganda podczas wiązania do badanego typu receptora oraz aktywności wewnętrznej (poziom wtórnych przekaźników). Analiza zależności między strukturą syntetyzowanych połączeń a ich aktywnością biologiczną (SAR) służy do dalszej optymalizacji struktury syntezowanych ligandów.
Metody badawcze
Modelowanie molekularne:
Modelowanie homologiczne, dokowanie, modelowanie farmakoforowe, uczenie maszynowe, dynamika molekularna, obliczenia kwantowo-mechaniczne.
Synteza organiczna:
Projektowanie optymalnych ścieżek syntetycznych i weryfikacja metod syntezy z finalnym wytworzeniem docelowej substancji w skali od mikro do preparatywnej. Synteza nowych, nieznanych związków, jak również substancji wzorcowych do badań farmakologicznych. Reakcje chemiczne prowadzone są z wykorzystaniem różnych technik syntetycznych, często w specyficznych warunkach (bezwodne, beztlenowe, w niskich temperaturach, pod ciśnieniem). Ustalanie struktury metodami spektroskopowymi, czystości oraz właściwości chemicznych i fizycznych nowo otrzymanych związków, a także dobór optymalnych warunków i technik separacji produktów reakcji.
Badania receptorowe in vitro:
Testy skriningowe wstępnie określające powinowactwo do danego receptora. Testy wiązania i wypierania znakowanego liganda do białka receptorowego: wyznaczanie wartości stałych: dysocjacji (Kd), powinowactwa (Ki), parametrów kinetycznych – asocjacji i dysocjacji; ocena receptorowego mechanizmu działania związku (kompetencyja/allosteria). Wyznaczanie profilu aktywności wewnętrznej (agonizm/antagonizm).
Najważniejsze dwa odkrycia w ciągu 3 ostatnich lat
Opracowanie wieloetapowego hierarchicznego protokołu wirtualnego przesiewania związków chemicznych pod kątem poszukiwania nowych ligandów zadanego celu biologicznego. Procedura ta obejmuje przesiewanie związków chemicznych pod kątem wartości wybranych deskryptorów fizykochemicznych, następnie ocenę związków przy wykorzystaniu modeli farmakoforowych oraz dokowanie do kieszeni wiążącej kryształów (lub modeli homologicznych w przypadku ich braku) wybranego receptora. W ramach przedstawionego protokołu opracowano również strategię automatycznej oceny wyników dokowania przy wykorzystaniu fingerprintu oddziaływań strukturalnych (ang. Structural Interaction Fingerprint, SIFt) i algorytmów uczenia maszynowego, pozwalającą na szybką i efektywną analizę kompleksów ligand-receptor uzyskiwanych w procesie dokowania.
Otrzymanie nowych allosterycznych modulatorów receptorów glutamatergicznych grupy III (mGluR4, 7 i 8).
Synteza nowych selektywnych, w tym ligandów niskozasadowych i niezasadowych, oraz multireceptorowych ligandów receptora serotoninowego 5-HT6.
Identyfikacja mechanizmu modulacji allosterycznej w oddziaływaniach jonów cynku z receptorami serotoninowymi: 5-HT1A i 5-HT7.
Pracownicy zakładu
dr Ryszard Bugno
dr hab. Rafał Kurczab
dr hab. Sabina Podlewska
dr Grzegorz Satała
dr Katarzyna Szczepańska
dr Adam Hogendorf
dr Katarzyna Kaczorowska
dr Janusz Malarz
dr Wojciech Pietruś
dr Dawid Warszycki
Aneta Kozioł
Krystyna Nędza
Dokonania naukowe
- Publikacje
- Granty
Grant
Stworzenie protokołu wirtualnego badania przesiewowego do projektowania nowych związków hamujących rozwój wirusa Ebola (PRELUDIUM 2016/21/N/NZ2/01725)
Dr Dawid Warszycki
Synthesis, <sup>15</sup>N NMR spectra and GIAO calculated data of the seven positional isomers of <sup>15</sup>N-labeled N,N-dimethylsulfamoylquinoline
Marciniec, K., Maślankiewicz, A., Maślankiewicz, M.J., Kurczab, R.
DOI: 10.1016/j.molstruc.2012.01.049
The multiobjective based design, synthesis and evaluation of the arylsulfonamide/amide derivatives of aryloxyethyl and arylthioethyl-piperidines and pyrrolidines as a novel class of potent 5-HT<inf>7</inf> receptor antagonists
Zajdel, P., Kurczab, R., Grychowska, K., Satała, G., Pawłowski, M., Bojarski, A.J.
DOI: 10.1016/j.ejmech.2012.07.043
Indole-like heterocyclic compounds as a new core structure in search of potential allosteric modulators of group III metabotropic glutamate receptors
Trela, Marcin, Branski, Piotr, Bojarski, Andrzej J.
DOI:
Potential antidepressant, but not antipsychotic, activity of new 2,3-dichlorophenylpiperazines containing quinoline-or isoquinoline-sulfonamide moieties in behavioral models in mice
Wrobel, D., Jastrzebska-Wiesek, M., Partyka, A., Zajdel, P., Pawlowski, M., Marciniec, K., Maslankiewicz, A., Bojarski, A. J., Satala, G., Wesolowska, A.
DOI:
Design and synthesis of novel metabotropic glutamate receptor allosteric modulators
Stankiewicz, Anna, Bugno, Ryszard, Branski, Piotr, Bojarski, Andrzej J.
DOI: 10.1016/S1734-1140(12)70804-6
The searching of novel PAM of mGluR III by Virtual Screening of commercial chemical databases
Kurczab, Rafal, Bojarski, Andrzej J.
DOI: 10.1016/S1734-1140(12)70803-4
Quinoline- and isoquinoline-sulfonamide derivatives of LCAP as potent CNS multi-receptor - 5-HT<inf>1A</inf>/5-HT<inf>2A</inf>/5-HT<inf>7</inf>and D<inf>2</inf>/D<inf>3</inf>/D<inf>4</inf>- Agents: The synthesis and pharmacological evaluation
Zajdel, P., Marciniec, K., Maślankiewicz, A., Satała, G., Duszyńska, B., Bojarski, A.J., Partyka, A., Jastrzbska-Wisek, M., Wróbel, D., Wesołowska, A., Pawłowski, M.
DOI: 10.1016/j.bmc.2011.12.039
Synthesis, anticonvulsant activity and 5-HT<inf>1A</inf>/5-HT<inf>7</inf>receptors affinity of 1-[(4-arylpiperazin-1-yl)-propyl]-succinimides
Obniska, J., Chlebek, I., Kamiński, K., Bojarski, A.J., Satała, G.
DOI: 10.1016/S1734-1140(12)70772-7
Molecular mechanism of serotonin transporter inhibition elucidated by a new flexible docking protocol
Gabrielsen, M., Kurczab, R., Ravna, A.W., Kufareva, I., Abagyan, R., Chilmonczyk, Z., Bojarski, A.J., Sylte, I.
DOI: 10.1016/j.ejmech.2011.09.056
The multiobjective based design, synthesis and evaluation of the arylsulfonamide/amide derivatives of aryloxyethyl and arylthioethyl-piperidines and pyrrolidines as a novel class of potent 5-HT<inf>7</inf>receptor antagonists
Zajdel, P., Kurczab, R., Grychowska, K., Satała, G., Pawłowski, M., Bojarski, A.J.
DOI: 10.1016/j.ejmech.2012.07.043