Małopolska Noc Naukowców

W tym roku w Instytucie nie zabrakło ciekawych wykładów, warsztatów, prelekcji czy zwiedzania laboratoriów. W programie min.:

1. Zajrzyj do wnętrza komórki – eksperyment neurobiologiczny na żywo! (dr Beata Grygier, dr Monika Leśkiewicz, mgr Jakub Frydrych, Zakład Neuroendokrynologii Doświadczalnej)🦠 Warsztaty stacjonarne.  Podczas wyjątkowych warsztatów można było wcielić się w rolę młodego neurobiologa. Pracując na ludzkich komórkach nerwowych, uczestnicy  obserwowali je pod mikroskopem, a następnie przeprowadzali eksperyment, w którym „podali” komórkom substancje: jedną chroniącą neurony, a drugą – wywołującą ich uszkodzenie. Z pomocą specjalnych technik kolorymetrycznych sprawdzali, w jakim stopniu doszło do obumierania komórek. To doskonała okazja, by na własne oczy zobaczyć, jak wygląda praca badacza i jak odkrywa się mechanizmy działania leków. Nauka jeszcze nigdy nie była tak ekscytująca!
2. Czy owady mają mózg? (Dr Dorota Bederska-Łojewska, Zakład Neurobiologii) 🪰 Wykład, wystawa stacjonarnie. Podczas spotkania uczestnicy dowiedzieli się, że mimo mikroskopijnych rozmiarów owady posiadają wysoce zorganizowany układ nerwowy. Ich mózg, złożony z kilku połączonych części i współpracujący ze zwojami nerwowymi w tułowiu, pozwala na wykonywanie zaskakująco złożonych zadań: orientację w przestrzeni, zapamiętywanie bodźców zapachowych czy komunikację w kolonii. Na przykład pszczoły tańcem przekazują informacje o lokalizacji kwiatów, mrówki potrafią liczyć kroki, a muchy reagują dziesięciokrotnie szybciej niż ludzkie oko. W trakcie warsztatów dzieci mogły obejrzeć owady w gablotce, wykorzystać lupy do obserwacji owadów oraz   wysłuchać krótkiej opowieści o historycznym „cyrku pcheł”. Zajęcia łączyły elementy prezentacji i interaktywnego quizu, angażując uczestników do wspólnego odkrywania tajników neurobiologii owadów. Spotkanie pokazało, że nawet najmniejszy mózg może być niezwykle sprawnym narzędziem przystosowującym do życia w skomplikowanym świecie.
3. Wybrane metody identyfikacji struktury chemicznej (dr Ryszard Bugno, dr Katarzyna Kaczorowska, mgr Szymon Kordylewski, Zakład Chemii Leków)🧪 Pokazy i eksperymenty, zwiedzanie laboratoriów stacjonarnie. Zapraszamy do naszych laboratoriów badawczych zlokalizowanych w nowo otwartym centrum CEPHARES wyposażonych w unikatową aparaturę badawczą. W trakcie zwiedzania opowiemy czym się zajmujemy oraz przeprowadzimy eksperymenty identyfikacji związków chemicznych za pomocą spektroskopowych metod analitycznych.
4. Nieznane oblicze cynku – niewielki pierwiastek o istotnym znaczeniu neurobiologicznym (dr Anna Rafało-Ulińska, Zakład Neurobiologii)🧠Wykład stacjonarny. Cynk pełni kluczowe funkcje w ośrodkowym układzie nerwowym. Uczestniczy w procesach uczenia się, konsolidacji pamięci oraz regulacji emocji. Zaburzona homeostaza cynku może być związane z patogenezą niektórych chorób psychicznych, takich jak depresja. Podczas spotkania omówiony zaostał aktualny stan wiedzy na temat roli cynku w neuroprzekaźnictwie, plastyczności synaptycznej oraz funkcjonowaniu komórek nerwowych, oraz  jakie konsekwencje może mieć niedobór tego mikroelementu dla pracy mózgu. To opowieść o tym, że dla prawidłowego działania układu nerwowego niezbędne są nie tylko tlen i glukoza, ale także odpowiedni poziom pierwiastków śladowych – w tym cynku.
5. Wykorzystanie nanocząstek w medycynie. (dr Ewa Bromek, Zakład Farmakokinetyki i Metabolizmu Leków)💦Wykład on-line. Nanocząstki to mikroskopijne struktury, które znajdują coraz szersze zastosowanie w medycynie – od precyzyjnego dostarczania leków, po nowoczesne metody diagnostyki i terapii nowotworów. W wykładzie zostały przedstawione ich najważniejsze zastosowania, korzyści oraz wyzwania związane z ich bezpieczeństwem i skutecznością
6. Emocjonalny GPS – skąd wiemy co czujemy? (dr hab. Katarzyna Stachowicz, Zakład Neurobiologii)😲Wykład on-line. Wykład online o emocjach. Dr hab. Stachowicz opowiada trochę o tym jak ludzie rozumieli emocje na przestrzeni wieków, następnie „zajrzała” do mózgu żeby sprawdzić gdzie i jak one naprawdę powstają. Opowiedziała o ciele migdałowatym, korze przedczołowej i innych strukturach mózgu które odpowiadają za to co czujemy. Wskazała też jak emocje wpływają na nasze decyzje, zachowanie a nawet relacje.

Małopolska Noc Naukowców to wydarzenie popularno-naukowe, którego celem jest uwolnienie nauki ze sztywnych ram i przedstawienie jej efektów w sposób przyjazny i rozrywkowy. Jest częścią organizowanej od 2005 roku Europejskiej Nocy Naukowców – „European Researchers’ Night”.  Wydarzenie  z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Organizowane corocznie przyjęło charakter święta nauki, a jego specyficzna forma ma postać pokazów, warsztatów i demonstracji laboratoryjnych,  prelekcji, wykładów on-line oraz konkursów.

Aby wziąć udział w wydarzeniach  zapraszamy na stronę:

https://nocnaukowcow.malopolska.pl/wydarzenia/

Podczas Małopolskiej Nocy Naukowców – 29 września 2023 r. – na gości czekały: warsztaty, wystawy, pokazy, eksperymenty, zwiedzanie laboratoriów i miejsc na co dzień niedostępnych. Atrakcje przenosiły wszystkich uczestników do niezwykłego świata nauki i zachęcały do podjęcia kariery naukowca.

Rekordowa edycja

W 17. Małopolskiej Nocy Naukowców uczestniczyło ponad 63 tys. osób. Program opracowało łącznie ponad 2 tys. naukowców, studentów i pracowników oraz ok. 120 kół naukowych. Podczas piątkowego wieczoru zwiedzano również sale wykładowe, profesjonalne laboratoria, i można było porozmawiać z twórcami wydarzenia z ponad 60 małopolskich instytucji partnerskich w blisko 130 lokalizacjach! Swoje drzwi otworzyły uczelnie, instytuty Polskiej Akademii Nauk, ale także m.in. firmy B+R, instytucje popularyzujące naukę.

Trwający w 2023 roku – Rok Kopernikański upamiętniający 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika, był dodatkową okazją, by – wśród różnorodnego programu MNN – znalazły się również pozycje przypominające sylwetkę astronoma. Właśnie z tej okazji wiele punktów programu MNN, dotyczyło osiągnięć wielkiego Polaka. W corocznym konkursie plastycznym, odbywającego pod hasłem „Kopernik 550”, zgłoszono do oceny blisko 200 prac.

W tegorocznej Małopolskiej Nocy Naukowców pracownicy naszego Instytutu poprowadzą 5 prelekcji:

1. Enzymy w naszym ciele – co jak i dlaczego?

dr Przemysław Danek

Enzymy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania wszystkich organizmów żywych na Ziemi. Uczestniczą one w większości, jeśli nie we wszystkich przemianach chemicznych w przyrodzie, czyli w milionach reakcji zarówno w świecie roślin, jak i w świecie zwierząt. Warto dowiedzieć się, czym są enzymy, jak działają oraz jakie jest ich znaczenie dla współczesnej medycyny. Potocznie enzymy kojarzą nam się z przekształcaniem jednej substancji do drugiej. I tak właśnie się dzieje, gdyż enzymy są niczym innym jak katalizatorami czyli cząsteczkami potęgującymi lub umożliwiającymi zachodzenie danej reakcji. Na wykładzie będzie poruszane znaczenie enzymów dla ludzkiego zdrowia, chorób, metabolizmu związków w naszym ciele, a w szczególności metabolizm leków.

2. Neuroescape room

mgr Magdalena Ziemiańska, mgr Klaudia Misiołek

Codzienna praca naukowca pełna jest zagadek i problemów badawczych, które czekają na rozwiązanie! Zapisz się razem z grupą znajomych, aby przejść serię łamigłówek przygotowanych na wzór pokoju ucieczki. Neurobiologia jest naszym głównym motywem, a eksploracja ośrodkowego układu nerwowego i różnych aspektów pracy laboratoryjnej doprowadzą nas do zdobycia nowej wiedzy na temat mózgu i pracy w prawdziwym laboratorium badawczym!

3. Nutraceutyki- wspomaganie farmakoterapii

dr hab. Joanna M. Wierońska

Nutraceutyki to inaczej substancje, które mają wartość zarówno żywieniową, jak i leczniczą. Substancje te mogą wzmacniać lub osłabiać funkcje fizjologiczne organizmu, tym samym przyczyniając się do wspomagania terapii farmakologicznej, a w niektórych przypadkach do jej zastąpienia. W tym krótkim wykładzie omówionych będzie kilka grup powszechnie dostępnych substancji pochodzenia naturalnego oraz możliwości ich zastosowania terapeutycznego, a także potencjalne negatywne skutki ich nadmiernego przyjmowania w odniesieniu do konkretnych jednostek chorobowych.

4. Gen – białko – cecha. Z wizytą w laboratorium

mgr Julita Wesołowska, mgr Kacper Witek

Geny i wytworzone przez nie białka spełniają liczne funkcje w organizmie – budulcowe, transportowe czy regulacyjne. Z kolei, nieprawidłowa ekspresja genu może prowadzić do zaburzeń w produkcji, czy kontroli białek. Dysproporcje w ilości białek wpływają niekorzystnie na homeostazę organizmu – widoczną na poziomie komórki, tkanki czy też zachowania.

Wydarzenie zostanie podzielone na trzy części:

Krótki wykład, wprowadzający uczestników do podstawowych pojęć biologii molekularnej (m.in. genetyki mendlowskiej, mutacji, centralnego dogmatu biologii molekularnej, biosyntezy białka) oraz neurobiologii (behawior jako cecha).

Zwiedzanie laboratorium, zademonstrowane zostaną wykorzystywane w biologii molekularnej metody – pomiar poziomu RNA (RT-qPCR) oraz oznaczania stężenia białka w próbce (BCA).

Zwiedzanie zakończy wizyta w Środowiskowym Laboratorium Obrazowania in vivo i in vitro, podczas której uczestnikom przedstawi się metodę obrazowania zmian morfologicznych zachodzących w tkankach, z użyciem mikroskopii konfokalnej.

5. Jak przenieść obserwacje ze świata zwierząt do laboratorium w celu syntezy leków?

dr Katarzyna Stachowicz

Naturalne zachowania zwierząt takie jak chęć ucieczki z otwartej przestrzeni, unikanie drapieżcy czy poszukiwanie pokarmu stanowią doskonałą bazę do poszukiwania leków przeciwlękowych lub poprawiających pamięć. Na wykładzie zapoznamy się ze sposobami obserwacji zachowania zwierząt i poznamy podstawowe testy stosowane w laboratoriach behawioralnych. Jak wykorzystać tak zdobyte informacje w celu produkcji leków dla ludzi? Na to pytanie postaram się odpowiedzieć na wykładzie. Zapraszam.

Program Instytutu Farmakologii im. Jerzego Maja PAN podczas 15. Nocy Naukowców:

1.Jak zamknąć drzwi obrotowe? Czyli kilka słów o elastyczności poznawczej.
2.Współczesne odżywianie – czyli jak rodzaj diety wpływa na Nasz organizm.
3.Stres jako zagrożenie środowiskowe jak sobie z nim radzić?
4.Hormony szczęścia, jak zadbać o dobre samopoczucie.
5.Zrozumieć życie po traumie, czyli czym jest zespół stresu pourazowego.
6.Usłyszeć niesłyszalne – ocena komunikacji ultradźwiękowej szczurów.
7.Czy psychodeliki leczą?
8.Oksytocyna – hormon miłości w autyzmie i schizofrenii.
9.Kilka słów o toksycznych związkach, czyli mózg kontra toksyny.

Lista naukowców zaangażowanych podczas wydarzenia:

1.dr Natalia Malikowska-Racia
2.dr Agnieszka Potasiewicz
3.mgr Joanna Gołębiowska
4.dr Agnieszka Wnuk
5.mgr Bernadeta Pietrzak
6.mgr Karolina Przepiórska
7.dr Kinga Gzieło
8.dr hab. Bernadeta Szewczyk
9.dr Katarzyna Stachowicz
10.dr Helana Domin
11.dr Bartłomiej Pochwat
12.mgr Diana Piotrowska
13.mgr Paulina Surówka
14.dr Karolina Wydra-Kolarska
15.mgr Kinga Gawlińska
16.dr Dawid Gawliński
17.mgr Kacper Witek

Całkowita liczba uczestników 436.