Uroczystość Wręczenia Nagród Nobla 2025 – Święto Nauki, Kultury i Postępu

Nagroda Nobla, ustanowiona testamentem Alfreda Nobla przyznawana jest od 1901 roku i należy do najbardziej prestiżowych wyróżnień naukowych na świecie. Jej celem jest honorowanie osób i zespołów, których odkrycia i działalność wywarły wyjątkowy wpływ na rozwój nauki, kultury oraz społeczeństw. Laureaci wyłaniani są corocznie w kilku głównych dziedzinach: fizyce, chemii, fizjologii lub medycynie, literaturze, działaniach na rzecz pokoju oraz naukach ekonomicznych (od 1969 r.).

Szczególne znaczenie dla społeczności medycznej i farmaceutycznej mają Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny oraz chemii, gdyż uhonorowane nimi odkrycia często stanowią podstawę współczesnych terapii, nowych leków, technologii diagnostycznych i narzędzi badawczych.

W historii wyróżniono m.in. takie przełomowe dokonania, jak:

• odkrycie penicyliny (A. Fleming, H. Florey i E. Chain, 1945),
• struktura DNA (J. Watson, F. Crick i M. Wilkins, 1962),
• technika PCR (K. Mullis, 1993),
• odkrycie receptorów GPCR (R. Lefkowitz, B. Kobilka, 2012),
• rozwój immunoterapii przeciwnowotworowej (J. Allison, T. Honjo, 2018),
• technologia edycji genomu CRISPR-Cas9 (E. Charpentier, J. A. Doudna, 2020).

W roku 2025 szczególnie istotne dla medycyny i farmacji okazały się następujące nagrody:

---

Nobel w dziedzinie fizjologii lub medycyny (2025)

Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell oraz Shimon Sakaguchi

Laureaci zostali uhonorowani za fundamentalne badania nad obwodową tolerancją immunologiczną, ze szczególnym uwzględnieniem roli limfocytów T regulatorowych (Treg). Ich odkrycia zrewolucjonizowały rozumienie mechanizmów kontrolujących aktywność układu odpornościowego oraz stały się podstawą nowych strategii terapeutycznych w leczeniu chorób autoimmunologicznych, alergii i nowotworów.

---

Nobel w dziedzinie chemii (2025)

Susumu Kitagawa, Richard Robson i Omar M. Yaghi

Uhonorowani za rozwój metal-organicznych struktur porowatych (MOF). Choć odkrycie to ma charakter materiałowy, MOF-y znajdują coraz szersze zastosowanie w biomedycynie i farmacji, m.in. w:

kontrolowanym uwalnianiu leków, adsorpcji i dostarczaniu biomolekuł, projektowaniu nowych systemów diagnostycznych i terapii celowanej.

---

Oprócz wyróżnień w obszarach szczególnie istotnych dla nauk medycznych i farmaceutycznych, Nagrodę Nobla przyznano również w innych dziedzinach:

John Clarke, Michel H. Devoret i John M. Martinis — Nagroda Nobla w Dziedzinie Fizyki – za odkrycie „tunelowania kwantowego na makroskopową skalę” oraz kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym.

László Krasznahorkai — Literacka Nagroda Nobla – za „wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznej grozy przypomina o mocy sztuki”.

María Corina Machado — Pokojowa Nagroda Nobla – za „nieustającą walkę o prawa demokratyczne dla narodu wenezuelskiego i dążenie do pokojowej transformacji ustrojowej”.

Joel Mokyr, Philippe Aghion i Peter Howitt — Nagroda Nobla w Dziedzinie Nauk Ekonomicznych – za teorię wzrostu gospodarczego napędzanego innowacją („growth through creative destruction”